Pakistan. Mówi się, że muzułmanie to terroryści. Jednocześnie 80% ofiar wszystkich zamachów terrorystycznych to wyznawcy islamu. Polska. Żołnierze polskich sił specjalnych to światowa elita, ale gdy kończą czterdzieści lat, nasze społeczeństwo wyrzuca ich na śmietnik. USA. Czujemy się bezpiecznie, gdy więzienia są pełne przestępców, bo żyjemy w nieświadomości, że najgroźniejsze gangi są kontrolowane zza krat. Każda kolejna podróż utwierdza mnie w przekonaniu, że istnieją równoległe światy. Jeden - który wszyscy mamy w głowach, wdrukowany nam przez media. Drugi - ten rzeczywisty. Z ich zderzeń powstała niniejsza książka: zbiór ośmiu reportaży z różnych kontynentów. Wszystkie o ludziach i miejscach, które wydaje nam się, że znamy. Wydaje nam się.

Thomas Piketty, bodaj najgłośniejszy ekonomista ostatnich lat, to nie tylko wnikliwy badacz wielkich zjawisk gospodarczych, ale też uważny obserwator społeczeństwa we Francji i całej Europie. W błyskotliwych felietonach publikowanych na przestrzeni kilku lat w dzienniku „Libération” autor Kapitału w XXI wieku analizuje skutki światowego kryzysu gospodarczego, problemy reform emerytalnych, przesłanki stojące za działaniami rządów i programami partii politycznych, tajemnice podatku węglowego i deklaracji podatkowych europejskich bogaczy.

Najważniejsza książka o Ameryce ostatnich lat. 2 miliony sprzedanych egzemplarzy. Od ponad 70. tygodni bestseller "New York Timesa". W produkcji film w reżyserii Rona Howarda. Historia Vance’ów zaczyna się w pełnych nadziei latach powojennych. Dziadkom autora, bidokom z Jackson, w stanie Kentucky, udało się awansować do klasy średniej, a ukoronowaniem sukcesu stał się J.D., który jako pierwszy zdobył dyplom wyższej uczelni. Czy zdołał uciec od spuścizny przemocy, alkoholizmu, biedy i traum, tak typowych dla rejonu, z którego się wywodzi? Szczera i bezpretensjonalna opowieść Vance’a o dorastaniu w biednym miasteczku w "pasie rdzy", to również niezwykle aktualna analiza kultury pogrążonej w kryzysie – kultury białych Amerykanów z klasy robotniczej. O zmierzchu tej grupy społecznej, od czterdziestu lat ulegającej powolnej degradacji, powiedziano już niejedno. Nigdy dotąd jednak nie opisano jej z takim żarem, a zwłaszcza – od środka. Znaczna część Stanów Zjednoczonych straciła wiarę w amerykański sen, co znalazło odzwierciedlenie w wyniku ostatnich wyborów prezydenckich. "Elegia dla bidoków" pokazała Amerykanom z dużych miast, jak mało wiedzą o swoich rodakach, jak mylne mają o nich wyobrażenie. A ciepła, wyrozumiała narracja Vance’a stała się ważnym głosem w dyskusji o rozwarstwieniu społecznym. O tej książce mówi cała Ameryka.

Rodzina Jondrette, złożona z ojca, matki, dwóch nastoletnich córek Eponiny i Anzelmy oraz dwunastoletniego Gavroche'a żyje w paryskie ruderze. Ich sąsiadem jest Mariusz Pontmercy. Narrator cofa się w czasie, by opisać dzieciństwo Mariusza: wychowywał go dziadek, zajadły rojalista, nienawidzący rewolucji i Napoleona. Uniemożliwiał on chłopcu kontakt z ojcem, pułkownikiem napoleońskim. Mariusz dowiaduje się, że jego ojciec, nie mogąc się z nim spotykać, wielokrotnie obserwował syna podczas nabożeństw w kościele, ukrywając się za filarem. Ta i inne opowieści wstrząsają młodym człowiekiem i skłaniają go do poznania historii rewolucji i Cesarstwa, których dotąd nienawidził. Któregoś dnia, w czasie spaceru w Ogrodzie Luksemburskim, Mariusz spotyka młodą dziewczynę w towarzystwie starszego mężczyzny. Zachwycony jej urodą, zaczyna śledzić oboje. Zostaje dostrzeżony przez opiekuna; w rezultacie dziewczyna przestaje przychodzić do ogrodu. Nieoczekiwanie tajemnicza piękność razem z opiekunem, znanym z dobroczynności trafia do jego sąsiadów. Ci jednak szykują na bogatego filantropa pułapkę. W tym czasie zaczyna się kolejny zryw Wiosny Ludów. Gavroche i Javert dołączają do ochotników na barykadach…

EDITORAL REMARK This volume of the Przegląd Socjologiczny builds on the Final Activity Report delivered by the PROFIT project consortium to the European Commission. Articles presented below are based on the results produced by an international research team involved in conducting the project called PROFIT (Policy Responses Overcoming Factors in the Intergenerational Transmission of Inequalities) financed by the European Commission within the 6th Framework Programme(CIT2CT2004-506245). Realization of the project was a common endeavor of researchers from universities and research centres in eight European countries: Bulgaria, Estonia,Finland, Germany, Italy, Lithuania, Poland and the United Kingdom. Institute of Sociology of the University of Łódź served as the project coordinating institution. The project was policy oriented and its aim was producing knowledge to support policy-makers and policy-executives in their obligation to reach Lisbon strategy objectives focused on alleviating of poverty and social exclusion and, thus, counteracting inequality/poverty inheritance. Particular parts and paragraphs of the Volume are composed in a way enabling a Reader to be acquainted with theoretical foundation, objectives, methodology and results of the project. Main findings are presented in both comparative and national perspectives. While paragraphs providing comparisons have been written mainly by scholars working for the University of Łódź, serving as the project coordinating institutions, summaries of research results obtained in particular countries were elaborated by national research teams. PROFIT research team wishes to thank the European Commission for financing the project and subsequent scientific officers: Virginia Vitorino, Myria Vassiliadou and Marc Goffart for their advice and support.

This issue of Sociological Review commemorates the 25th anniversary of the adoption by the UN General Assembly of The Convention on the Rights of the Child on November 20, 1989. It should be recalled that the beginnings of children’s studies and the sociology of childhood coincided in time with the introduction of this treaty, which established international standards for children’s protection and development. The Convention aims at safeguarding the youngest society members from different forms of abuse, exploitation and violence, as well as at promoting their rights to a decent standard of living and to broad social participation. The authors of the articles presented herein, representing the current sociological attitude towards children and youth, follow these assumptions. The articles thus mirror some important attributes of contemporary children’s studies – its cognitive multidimensionality, differentiated quantitative and qualitative methodologies, the shift from “research on children” to “research with children”, scholars’ interest in the results of comparative studies (especially the results of natural sciences), and the concern about the practical implementation of research outcomes. The main topics tackled in this collection of texts are children’s poverty and social inequalities rooted in the first phase of their life cycle, suffering and various risks experienced by children and teenagers, framed in both the national and international contexts, as well as children’s quality of life, youngsters’ well-being, youth participation, civic engagement and the new concept of investing in children. Children, considered as equal social actors and citizens – although still most vulnerable to abuse, discrimination and social exclusion – are presented in the framework of their complicated networks of relationships with peers, adults, collectivities and societies, the welfare state, social policy institutions and other organizations, with the notion to important factors decisive for their present life and their future.

W numerze [Contents] Katarzyna Jaśko, Marta Szastok: Źródła nierównych wynagrodzeń kobiet i mężczyzn [Sources of pay inequality among women and men], doi 10.7366/1896180020153301, s. 128–140; Michał Olszanowski, Piotr Winkielman: Rola płynności przetwarzania w procesach wnioskowania społecznego z ekspresji mimicznej twarzy [The role of perceptual fluency in social inferences from facial expressions], doi 10.7366/1896180020153302, s. 141–148; Olga Białobrzeska, Konrad Bocian, Michał Parzuchowski, Natalia Frankowska, Bogdan Wojciszke: To nie fair (bo mi szkodzi): zaangażowanie interesu własnego zniekształca ocenę sprawiedliwości dystrybutywnej [It’s not fair if I don’t gain from it: Engaging self-interest distorts the assessment of distributive justice], doi 10.7366/1896180020153303, s. 149–162; Marek Błażewicz: Wpływ orientacji na dominację społeczną i prawicowego autorytaryzmu na wnioskowanie o cechach wspólnotowych i kompetencyjnych [Influence of social dominance orientation and right-wing authoritarianism on inference of communion and competence traits], doi 10.7366/1896180020153304, s. 163–173; Kinga Piber, Małgorzata Kossowska: Wpływ motywowania do tłumienia stereotypowych myśli na poziom wyczerpania wolicjonalnego [uppression of prejudice and depletion of limited resources: The role of motivational intervention], doi 10.7366/1896180020153305, s. 174–191; Eugenia Mandal, Marcin Moroń, Anna Latusek: Wzbudzanie zazdrości jako metoda wywierania wpływu w bliskich związkach [Jealousy induction as influence strategy in close relationships], doi 10.7366/1896180020153306, s. 192–209; Damian Grabowski, Agata Chudzicka-Czupała: Wielowymiarowy profil etyki pracy (WPEP). Charakterystyka psychometryczna polskiej wersji kwestionariusza Multidimensional Work Ethic Profile [Psychometric validation of the Polish version of the Multidimensional Work Ethic Profile], doi 10.7366/1896180020153307, s. 210–230.

Socjalistyczne kraje Europy Środkowej i Wschodniej wykazywały pewne różnice w naturze i funkcjonowaniu systemu społeczno-gospodarczego. Różnice te uległy dalszemu pogłębieniu w latach 80. XX w. Bez względu na położenie w ramach byłego bloku wschodniego, okres zmian systemowych przyniósł nagły wzrost nierówności społeczno-ekonomicznych w skali regionalnej i lokalnej. Podział na „zwycięzców” i „przegranych” w procesie transformacji ustrojowej odnosi się nie tylko do określonych grup społecznych, ale także do poszczególnych regionów w ramach państw postsocjalistycznych, których tempo rozwoju przyspieszyło lub zwolniło. Chociaż różnice w poziomie rozwoju regionalnego były czytelne w krajach socjalistycznych, upadek socjalizmu tylko je uwypuklił. Nieskrępowany rozwój wolnego rynku, szybka globalizacja społeczeństw i gospodarek oraz nieuchronny upadek państwa opiekuńczego uwypukliły społeczną cenę zmiany systemu. Następstwem szybkiego rozwoju gospodarczego było pojawienie się bezrobocia, zmniejszanie się partycypacji na rynku pracy, a także wzrost tymczasowości zatrudnienia oraz wycofywanie się państwa z roli gwaranta wielu zabezpieczeń społecznych. Na zmiany te nałożyła się gwałtowna tertiaryzacja (serwicyzacja) gospodarki, co w połączeniu z innymi zmianami doprowadziło najpierw do nowej segmentacji na rynku pracy, a w rezultacie do raptownego wzrostu nierówności społecznych oraz nowej stratyfikacji społeczno-zawodowej. W pracy znajdują się wyniki badań dotyczących tego zjawiska.

Publikacja, w której zaprezentowano wyniki projektu "Social Inequality and Why it Matters for the Economic and Democratic Development of Europę and its Citizens: Post-Communist Central and Eastern Europe in Comparative Perspective" (EUREQUAL). Projekt ten koordynowany przez Department of Politics and International Relations, Oxford University był realizowany od 1 maja 2006 roku do 30 września 2009 w 13 krajach postkomunistycznej Europy Środkowej i Wschodniej. Polską część badania przeprowadził Instytut Socjologii Uniwersytety im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Trzy dziewczynki, które nie mają ze sobą nic wspólnego. Panna z dworu, Żydówka i dziewczyna ze wsi. Zaprzyjaźniają się, razem dorastają, pomagają sobie. Wydaje się, że nic nie może ich rozdzielić, jednak przepowiednia Cyganki mówi inaczej... Joanna, Zula i Jagoda zostają wystawione na próbę, gdy na drodze ich przyjaźni staje mężczyzna i jedna z największych tragedii ludzkości - druga wojna światowa. Trzy gołębice przeżywają czystą miłość i wielką nienawiść. Są różne, ale pełne wiary w to, co dla nich ważne. Ich losy splatają się i rozplatają. Kiedy się wydaje, że każda z nich odleci w swoim kierunku, wtedy pokazują prawdziwą siłę. [nota wydawcy]

Jak żyć ze wspomnieniem miłości, która przyniosła jedynie cierpienie? Podlasie, późne lata 80. Kalina zdaje maturę, ale wbrew nadziejom swojej matki, Alicji, nie zamierza iść na studia. Powód tej decyzji ma na imię Marcin. Decyzja córki sprawia, że do Alicji wracają fale bolesnych wspomnień sprzed lat: szalona, młodzieńcza miłość zakończona ciążą, śmierć ukochanego i pełne wyzwań samotne macierzyństwo. Rozgoryczona Alicja obawia się, że historia się powtórzy, a Kalina, ulegając emocjom, zniszczy swoją szansę na lepsze i szczęśliwsze życie. Związkowi młodych przeciwna jest też matka Marcina: nie odpowiada jej ani status materialny kandydatki na synową, ani fakt, że jest ona nieślubnym dzieckiem. Jak potoczą się losy młodej, zakochanej dziewczyny? Czy będzie potrafiła rozsądnie pokierować swoim życiem i uniknąć pułapek, w które wpadła jej matka? [z okł.]