Rok 2031. Polska jest jednym z największych przegranych światowej wojny o wodę wywołanej przez gwałtowne zmiany klimatyczne będące efektem problemów gospodarczych, jakie wstrząsnęły planetą za sprawą pandemii koronawirusa i wojny na Ukrainie. Od zakończenia konfliktu większością ziemskich zasobów zarządza kilka międzynarodowych korporacji. Cały kraj podzielony jest na zamknięte strefy, jedną z nich jest Enklawa Zielona Góra. Lokalne samorządy to fikcja, regionami rządzą przedstawiciele koncernów dystrybuujących wodę i ustalający jej cenę. W Polsce trwa permanentny stan wyjątkowy, działanie konstytucji i praw obywatelskich jest zawieszone. Kradzież wody jest surowo karana, włącznie z karą śmierci. Internet jest cenzurowany, a rozmowy telefoniczne podsłuchiwane. Działa tylko jedna – rządowa – stacja telewizyjna. Obowiązuje godzina policyjna, a przemieszczanie się ludzi jest ściśle kontrolowane. Obywatelom trzeciej i czwartej kategorii wypłacane pensje z trudem wystarczają na pokrycie kosztów jedzenia i wody. Niespodziewanie dzienne limity wody dla najuboższych grup społecznych zostają jeszcze bardziej obniżone, a jej cena wywindowana do niebotycznego poziomu. W odpowiedzi na te wydarzenia kilku mieszkańców Enklawy Zielona Góra pod wodzą Jana Krzyka postanawia wziąć sprawy w swoje ręce. W tajemnicy rozpoczynają drążenie tunelu do nieczynnej kopalni węgla brunatnego od wielu lat zalanej wodą.

Prekursorką badań interdyscyplinarnych w łódzkim ośrodku geomorfologicznym była Profesor Anna Dylikowa. Współpraca badaczy reprezentujących różne obszary nauki została nawiązana pod-czas archeologicznych badań obozowisk ludności późnopaleolitycznej, które stwierdzono na po-wszechnie znanym stanowisku w Witowie, także w Skaratkach oraz w innych miejscach położonych w pradolinie warszawsko-berlińskiej. W badaniach interdyscyplinarnych, zwanych przez Prof. A. Dy-likową „badaniami zespołowymi”, następował samoistny podział ról, adekwatny do zakresu proble-matyki pojawiającej się na danym stanowisku. Geomorfolog analizował morfologię i strukturę wydm na których bytowali późnopaleolityczni myśliwi i zbieracze, archeolog badał odnalezione artefakty i obiekty, zaś paleobotanik studiował ewolucję roślinności w otoczeniu stanowiska na podstawie ko-palnych sporomorf. Trójosobowy zespół badaczy wydawał się w latach 50. i 60-tych ubiegłego wieku wystarczającym do kompleksowego spojrzenia na paleogeografię badanego stanowiska. Podkreślić należy, że współpraca naukowa była w ośrodku łódzkim bardzo często inicjowana przez archeologów skupiających się w trzech instytucjach – Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi, Instytu-cie Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego oraz w Instytucie Historii Kultury Materialnej Polskiej Aka-demii Nauk. Taka organizacja badań utrzymywała się do końca XX wieku; analizy prowadzono ze zmienną intensywnością, w przeważnie niewielkich zespołach, niekiedy poszerzanych o innych specja-listów. Wielokrotnie konfrontowano świadectwa geomorfologiczne, archeologiczne, palinologiczne i wyniki radiometrycznych datowań osadów. Zazwyczaj ich wymowa była zbliżona, ale szczególnie wiele uczyły sytuacje, gdy geomorfolog, archeolog, paleobotanik i fizyk przedstawiali rozbieżne wyniki i wnioski. Sytuacje braku zgodności prowadzonych równolegle analiz specjalistycznych zmuszały do pogłębiania studiów literatury przedmiotu, sięgania do kolejnych źródeł i analiz, reinterpretacji da-nych. Paradoksalnie, rewizję panujących wówczas poglądów i postęp w paleogeografii udawało się uzyskać właśnie w sytuacji sprzeczności wyników poszczególnych analiz, która na początku badań wydawała się niemożliwa do pokonania, a później okazywała się jedynie pozorna. Istotny przełom w badaniach interdyscyplinarnych w ośrodku łódzkim nastąpił w pierwszej deka-dzie XXI wieku w związku z eksploracją unikalnego, małego torfowiska wysoczyznowego „Żabieniec”, położonego na Wzniesieniach Łódzkich w odległości kilku kilometrów na północ do podłódzkich Brze-zin. Tym razem inicjatywa badawcza była po stronie badaczy z Instytutu Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego, a obiekt torfowiskowy w którym zostały zbadane osady o miąższości blisko 16,5 m, dawał nadzieję na kompleksowe odtworzenie zmian środowiskowych obejmujących Wzniesienia Łódzkie po-między górnym plenivistulianem a współczesnością. Zespół badawczy uległ znacznemu poszerzeniu – oprócz geomorfologów, archeologa i paleobotanika w jego skład weszli także: geochemik i hydrochemik, hydrogeolog, diatomolg, torfoznawca, gleboznawca, fizyk, historyk oraz specjaliści prowadzący analizy makroszczątków roślinnych, a także analizy paleozoologiczne: kopalnych wioślarek, ameb skorupkowych i muchówek. Badania interdyscyplinarne torfowiska „Żabieniec” nie polegały na nie-uzasadnionym multiplikowaniu kolejnych analiz. Żadna analiza wykonana w oparciu o osady organo-geniczne z „Żabieńca” nie okazała się niepotrzebna. Szkoda jedynie, że własności ekosystemu jezior-no-torfowiskowego nie pozwoliły na rozwój niektórych spośród badanych mikroorganizmów przez całe minione 20 000 lat i nie udało się osiągnąć wyższej rozdzielczości analiz. Badania interdyscyplinarne miały na celu odtworzenie zmienności szeregu konkretnych parame-trów środowiska, w tym niektórych o charakterze ilościowym, uzyskanych z różnych źródeł za pomocą odpowiednich metod badawczych. Zbiór tak zgromadzonych danych, zwanych w literaturze danymi multi-proxy, obrazował ewolucję systemu torfowiskowego w funkcji czasu, odwzorowując tym samym zmiany śro (...)

W obliczu kryzysu klimatycznego zgodna ze współczesnym stanem wiedzy naukowej edukacja na jego temat jest wyjątkowo pilną potrzebą. Dlatego z inicjatywy naukowców pracujących na Uniwersytecie Warszawskim i związanych z zespołem „UW dla Klimatu” powstał niniejszy podręcznik. Współtworzą go także badacze z innych ośrodków akademickich: Politechniki Warszawskiej, Polskiej Akademii Nauk, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Wspólne kompendium podstawowych zagadnień stworzyło 16 ekspertów reprezentujących różne dziedziny wiedzy, takie jak fizyka, chemia, biologia, ekologia, ekonomia, psychologia oraz inżynieria. Jest to zatem podręcznik interdyscyplinarny, tak jak samo zagadnienie zmiany klimatu. Adresatami podręcznika są studenci uczelni zainteresowani podstawami wiedzy o zmianie klimatu, niezależnie od kierunku studiów oraz starsi uczniowie i nauczyciele. Poszczególne tematy „Klimatycznego ABC” łączą się z takimi obszarami wiedzy szkolnej, jak: fizyka, chemia, biologia z ekologią, geografia i wiedza o społeczeństwie. Podręcznik „Klimatyczne ABC” towarzyszy też kursowi internetowemu pod tą samą nazwą oferowanemu przez Uniwersytet Warszawski. Podręcznik podzielony jest na cztery części, przedstawiające mechanizmy globalnego ocieplenia (cz. 1), jego przyczyny (cz. 2), konsekwencje (cz. 3) oraz działania, które mogą zapobiec najbardziej negatywnym skutkom zmiany klimatu (cz. 4). In the face of the climate crisis, education based on the current scientific knowledge is an exceptionally urgent need. This textbook was created on the initiative of the scientists associated with the “UW for Climate” team, by 16 experts from the University of Warsaw and other academic centers, representing various fields of knowledge, such as physics, chemistry, biology, ecology, economics, psychology and engineering. Thus, it is an interdisciplinary textbook, just like the issue of climate change itself. The textbook is addressed to the university students interested in the basics of knowledge about climate change, regardless of the field of their study, as well as to the high school students and teachers. The individual topics of the “Climate ABC” are related to such areas of school knowledge as: physics, chemistry, biology and ecology, geography and social studies. The textbook also accompanies the online course under the same name offered by the University of Warsaw. The book is divided into four parts, presenting the mechanisms of global warming (part 1), its causes (part 2), consequences (part 3) and actions that can prevent the most negative effects of climate change (part 4).

Ile mierzy najwyższa góra świata? Jak głębokie są oceany? Które z kiedykolwiek żyjących stworzeń jest największe? Ile lat ma najstarsze drzewo? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w niezwykłej książce o rekordach i cudach naszego świata.

János Kornai: Miękkie ograniczenia budżetowe. Esej wprowadzający do tomu IV Dzieł wybranych [Soft budget constraint. An introductory study to volume IV of the Life’s Work Series], doi: s. 5–30; Piotr Kopyciński: Mechanizm koordynacji w polityce innowacyjnej w świetle koncepcji współzarządzania wielopoziomowego (multi-level governance). Przykład województw małopolskiego i świętokrzyskiego [Coordination mechanism in innovation policy – Multi-level governance perspective. Cases of the Małopolska Region and the Świętokrzyskie Region], s. 31–46; Michał Żabiński: The dark side of governance or on the shortcomings of governance networks [The dark side of governance or on the shortcomings of governance networks], s. 47–55; Marian Mroziewski: Ocena zależności typu klimatu moralnego instytucji administracji publicznej od poziomu rozwoju rozumowania moralnego ich decydentów w aspekcie społecznych oczekiwań [Assessment of the way the type of moral climate of public administration institutions is dependent on the development of moral reasoning of the decision makers in terms of social expectations], s. 56–75. Wybór tekstów klasycznych [Selection of classic texts] Fritz W. Scharpf: Zapiski o teorii zarządzania wielopoziomowego w Europie [Notes toward a theory of multilevel governing in Europe ], s. 76–99. '