Tomik XXI Dzienników obejmuje zapisy Stefana Żeromskiego od dnia 10 czerwca do dnia 18 października 1890 roku i jest bezpośrednią kontynuacją opublikowanego już tomiku XX. Autor przebywał wówczas w Kielcach, w Łysowie na Podlasiu, a od 10 września tegoż roku - w Nałęczowie. Przejazdem zatrzymywał się też na krótko w Warszawie.

Sławiąc dokonania Konopnickiej, zapomina się o tym, iż była przede wszystkim kobietą, uwikłaną w wyjątkowo skomplikowaną sytuację życiową. Co więcej, błędem byłoby uznanie jej za "moralną opokę Narodu". Wręcz przeciwnie - Konopnicka jawi się jako kobieta wyzwolona, niestroniąca od wolnych związków ze znacznie młodszymi mężczyznami, a w czasach, w jakich przyszło jej żyć środowiska katolickie uznawały jej twórczość za bardzo szkodliwą i wymierzoną nie tylko w Kościół, ale w chrześcijaństwo i polskość. Co ciekawe, osobowość poetki wymyka się wszelkim schematom, nie da jej się wpasować w żadne ramki. Pozornie była wspaniałą matką, ucieleśnieniem przysłowiowej Matki Polki samotnie wychowującej gromadkę dzieci, ale kiedy tylko się choć trochę usamodzielniły, czym prędzej czmychnęła z Warszawy, by przez bez mała dwadzieścia lat wieść życie nomadki i podróżować po całej Europie. Choć można spotkać opinię, iż była feministką, po bliższym przyjrzeniu się losom pisarki, również wydaje się to mocno naciągane. Ryzykownym jest także uznanie jej za skandalistkę, gdyż typowi skandaliści nie przejmują się ani krytyką, ani opinią publiczną, a tymczasem autorka "Prometeusza" bardzo dbała o swój wizerunek ... Niemałe sensacje i kontrowersje wywołuje sprawa jej relacji z młodszą o dziewiętnaście lat Marią Dulębianką, dobrze zapowiadającą się malarką, która swoją karierę poświęciła walce o prawa kobiet i ... opiece nad Konopnicką. Niniejsza publikacja nie zajmuje się autorką "Naszej szkapy" jako pisarką, czy poetką, ale przedstawia ją jako kobietę uwikłaną w skomplikowane związki emocjonalne oraz borykającą się z problemami życia codziennego.

Książka prezentuje sylwetki matek wybitnych Polaków od XVII do XX wieku. Są to: Teofila z Daniłłowiczów Sobieska - matka Jana III Sobieskiego, Tekla z Ratomskich Kościuszkowa - matka Tadeusza Kościuszki, Barbara z Majewskich Mickiewiczowa - matka Adama Mickiewicza, Salomea z Januszewskich Słowacka - matka Juliusza Słowackiego, matka Fryderyka Chopina, Stefania z Cieciszowskich Sienkiewiczowa - matka Henryka Sienkiewicza, Józefa Kasprowiczowa - matka Jana Kasprowicza, Józefa Żeromska - matka Stefana Żeromskiego, Maria Kossakowa - matka Lilki Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Stefania z Zieleńczyków Baczyńska - matka Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Portrety bohaterek, Autorka kreśli w oparciu o autentyczne dokumenty, korespondencję, literaturę, wspomnienia, wskazuje rangę dziedzictwa matek w charakterze, psychice czy twórczości genialnych synów. Wizerunek wielu matek ukazany jest właśnie oczyma dzieci. W tle pojawiają się także ojcowie (np. Jakub Sobieski, Euzebiusz Słowacki czy Stanisław Baczyński).