Niniejsza publikacja jest zbiorem artykułów zaprezentowanych podczas I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Ekonomia Zrównoważonego Rozwoju. Tematyka publikacji wpisuje się w aktualny dyskurs dotyczący zmian klimatycznych, w kontekście problemów społeczno-gospodarczych ekonomii międzynarodowej. Problemy poruszane przez autorów artykułów mogą stać się okazją do wymiany doświadczeń oraz inspiracją do dalszych prac badawczych w zakresie ekonomii zrównoważonego rozwoju.

Osiągnięcia technologiczne i informatyczne gospodarki 4.0 stały się motywacją do wprowadzania na rynku finansowym nowych produktów i usług finansowych oferowanych w świecie cyfrowym i odpowiadających na potrzeby zmieniającego się rynku finansowego. W ten sposób narodziły się innowacje finansowe w gospodarce 4.0. Z jednej strony dają one duże możliwości rozwoju, z drugiej są nowym wyzwaniem, z którym muszą się zmierzyć zarówno instytucje nadzorujące i organizujące ten rynek, jak i jego uczestnicy. W książce dokonano charakterystyki i oceny wybranych innowacji finansowych powstałych dzięki osiągnięciom gospodarki 4.0, której dynamiczny rozwój stał się istotnym elementem obecnych czasów. Autorzy, pracownicy Instytutu Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, skupili się kolejno na: wykorzystaniu technologii blockchain w finansach, obrocie i opodatkowaniu kryptowalut, emisji cyfrowych tokenów, pozyskiwaniu kapitału za pomocą crowdfundingu z nagrodami, oferowaniu usług w bankowości cyfrowej i za pomocą aplikacji PFM wspierającej zarządzanie domowym budżetem, porównaniu doradcy 2.0 i robodoradcy oraz wykorzystaniu algorytmów uczenia maszynowego w budowie i zarządzaniu portfelem inwestycyjnym, a także na zmianach technologicznych w audycie finansowym. Przy tym poszukiwali odpowiedzi na pytanie o to, w którym kierunku podąża współczesny rynek finansowy działający w środowisku nowoczesnych technologii. Odpowiedź tę znaleźli dzięki opartej na najnowszej literaturze przedmiotu charakterystyce i analizie mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń rozwoju różnych innowacji finansowych. Zachęcamy do sięgnięcia po tę pozycję wszystkie osoby zainteresowane problematyką gospodarki 4.0, szczególnie w aspekcie ekonomicznym i prawnym, podejmujące różnego rodzaju wyzwania związane ze współczesnymi finansami. Mamy nadzieję, że przedstawione przez nas treści pozwolą Czytelnikowi rozwinąć horyzonty i staną się inspiracją do kolejnych żywych dyskusji na temat zmieniającego się świata finansów i przyszłości gospodarki światowej.

Monografia stanowi kompleksowe ujęcie zagadnień z zakresu innowacji opakowaniowych. Zawiera charakterystykę przesłanek, kategorii i kierunków rozwoju innowacji na rynku opakowań produktów konsumpcyjnych wraz z rozwiązaniami praktycznymi. W rozdziale pierwszym scharakteryzowano rynek opakowań w Polsce na tle światowym oraz przedstawiono pojęcie, klasyfikację i determinanty rozwoju innowacji na omawianym rynku. Ponadto omówiono teoretyczne ujęcie procesu rozwoju i komercjalizacji innowacji opakowaniowych. W rozdziale drugim szczegółowo zaprezentowano innowacje materiałowe w segmencie opakowań ze szczególnym naciskiem na rozwiązania, które są zgodne z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym, filozofią zrównoważonego rozwoju oraz zasadami ekoprojektowania opakowań. Rozdział trzeci zawiera szeroką charakterystykę innowacji konstrukcyjnych i technologicznych. Kolejny poświęcono najbardziej powszechnej kategorii innowacji opakowaniowych, tj. innowacjom marketingowym. Omówiono w nim aktualne rozwiązania w zakresie formy konstrukcyjnej opakowań, grafiki, kolorystyki oraz logotypu marki. Ponadto zaprezentowano przesłanki wdrażania tych rozwiązań, kierunki ich rozwoju, a także podano przykłady skutecznych działań z zakresu wdrażania innowacji marketingowych w segmencie dóbr konsumpcyjnych, głównie na rynku polskim. W rozdziale piątym przybliżono zagadnienia związane z projektowaniem innowacyjnych opakowań w odniesieniu do rynkowych, prawnych, technologicznych, ekonomicznych i ekologicznych aspektów tego procesu. Rozdział szósty monografii powstał we współpracy z firmami z branży opakowaniowej, naukowcami oraz projektantami. Zawarto w nim opis czterech unikatowych projektów, ukazujący proces projektowania z różnych perspektyw, a także poruszono aspekty związane z fazą poszukiwania rozwiązań, testowania i prototypowania.

Publikacja INNOWACJE W TRANSPORCIE. Zrównoważony rozwój. Integracja gałęzi transportu. Sztuczna inteligencja została napisana przez naukowców i praktyków w związku z dynamicznym rozwojem transportu i logistyki w świecie – branży, która jest filarem polskiej gospodarki, wytwarza 6% PKB. a 40% kabotażu i prawie 1/3 międzynarodowego transportu samochodowego ładunków w Unii Europejskiej jest obsługiwana przez polskie firmy transportowe. Autorami są profesorowie, naukowcy i praktycy z wielu ośrodków, w tym z Uniwersytetu Gdańskiego, Politechniki Gdańskiej, Uniwersytetu Morskiego International Maritime Organization w Londynie, przedsiębiorstw transportowych. Problem innowacji jest bardzo szeroki, dotyczy bowiem różnych sfer działalności transportu. Autorzy wybrali te aspekty, które z ich punktu widzenia są obecnie istotne, odpowiadają na wyzwania stojące przed transportem w świetle współczesnych oczekiwań. Innowacje transportowe, przedstawione w książce, dotyczą na przykład: - innowacji infrastrukturalnych, - innowacji w transporcie samochodowym, kolejowym, wodnym śródlądowym, morskim, rowerowym, - innowacyjnego zarządzania transportem w miastach. Podręcznik ten kierowany jest do studentów studiów inżynierskich i ekonomicznych – na kierunkach: transport, logistyka, ekonomika transportu itp., ale również do administracji samorządowej i centralnej, spedytorów, operatorów logistycznych czy przedstawicieli firm transportowych.

Książka jest pierwszym na polskim rynku wydawniczym przeglądem innowacji stosowanych w przedsiębiorstwach komunikacji publicznej, a także wprowadzanych w organizacji przewozów transportu publicznego. Autor usystematyzował wiedzę na temat podstawowych grup stosowanych innowacji, a także dokonał ich analizy pod kątem zgodności z definicją i modelami tworzenia i wdrażania innowacji obecnymi w naukach ekonomicznych. Czy wprowadzanie innowacji w przedsiębiorstwach transportu publicznego to jedynie zabieg wizerunkowy? Czy też przeciwnie, za ich wdrażaniem przemawia realizacja długofalowych celów przedsiębiorstwa (organizacji), a innowacje stanowią element długofalowej strategii rozwoju organizacji i efektywnego zarządzania nią? Na rynku transportu publicznego powstaje ciekawa płaszczyzna potencjalnego konfliktu między celami społecznymi i związanymi z realizacją celu publicznego a priorytetami zarządczymi służącymi osiąganiu celu ekonomicznego.

Innowacyjność stanowi jeden z zasadniczych czynników kształtowania konkurencyjności. Gwarantuje możliwości efektywnego zaspokajania potrzeb zarówno w skali mikro (np. przedsiębiorstwo, szpital), mezo (m.in. sektor gospodarki, określona przestrzeń geograficzna), jak i makro (gospodarka narodowa, międzynarodowe systemy logistyczne). Wdrażanie kreatywnych działań polegających na tworzeniu i realizacji nowatorskich rozwiązań decyduje bowiem o skuteczności nowych narzędzi systemowych, technologicznych i organizacyjnych. W książce, stosując zasadę „od ogółu do szczegółu”, przybliżono innowacyjność od strony teoretycznej oraz opisano przykłady jej stosowania w systemie logistycznym, elektroenergetycznym i ochrony zdrowia. Zaprezentowano spójne podejście do projektowania i wdrażania konkurencyjnych, innowacyjnych rozwiązań w logistyce. Dzięki zastosowaniu podejścia ekonomicznego oraz z zakresu nauk o zarządzaniu i jakości publikacja daje nowe spojrzenie na zachodzące zmiany oraz pełniejsze ich zrozumienie.

Aby zrozumieć zjawiska gospodarcze i społeczne zachodzące we współczesnej gospodarce światowej, należy przyjąć założenie, iż rozwój gospodarczy coraz bardziej zależy od wiedzy i innowacji, a czynnikami decydującymi o nim stają się działalność badawczo-rozwojowa, działalność innowacyjna i kapitał ludzki, świadomość kluczowej roli wiedzy i innowacji spowodowała wzrost znaczenia programów stymulowania procesów innowacyjnych w polityce gospodarczej zarówno krajów wysoko rozwiniętych, jak i państw nadrabiających dystans w stosunku do liderów. Kwestia podnoszenia innowacyjności jest szczególnie istotna w kontekście polskiej gospodarki. Pomimo wielu zapowiedzi dotychczas nie powstała w Polsce całościowa i konsekwentna strategia zwiększania innowacyjności gospodarki, a podejmowane próby poprawy sytuacji w tym obszarze nie przynosiły zadowalających efektów i nie były kontynuowane po zmianach kolejnych rządów. Wskazuje to na potrzebę ukształtowania spójnej strategii, która przyczyni się do postępu w procesie konwergencji innowacyjności Polski z innymi krajami Unii Europejskiej, zwłaszcza Europy Zachodniej. W książce przedstawiono zarówno teoretyczne, jak i praktyczne aspekty procesów innowacji. Monografia jest efektem szerokiej analizy poziomu innowacyjności polskiej gospodarki na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej. Wyniki przeprowadzonych badań pozwoliły autorkom na sformułowanie wielu wniosków aplikacyjnych. Publikacja jest skierowana do studentów uczelni ekonomicznych, uczestniczących w wykładach na temat procesów innowacji, polityki innowacyjnej oraz polityki naukowo-technicznej.

Podjęcie tematu Komercjalizacja wiedzy i technologii – determinanty i strategie wynika z trendów na rynkach międzynarodowych, które sprawiają, że badania naukowe są w centrum zainteresowań firm, szczególnie w takich branżach, jak: biotechnologia, nanotechnologia, energetyka odnawialna, medycyna, bioinformatyka, inżynieria materiałowa, elektronika, paliwa energetyczne. Rozwój nowych technologii staje się priorytetem strategii Unii Europejskiej, Polski, regionów, ośrodków badawczych i podmiotów gospodarczych. Podstawowym założeniem niniejszej dysertacji stała się teza, że zmiany dokonujące się pod wpływem globalizacji, integracji europejskiej, tempa prowadzenia badań naukowych i rozwoju nowych technologii na rynkach światowych, wzrostu konkurencyjności opartej na innowacyjności mają wpływ na zarządzanie wynikami badań przed wprowadzeniem nowych technologii i produktów na rynek. Celem rozprawy jest wskazanie podstawowych czynników kształtujących proces komercjalizacji w polskich przedsiębiorstwach i organizacjach naukowo-badawczych na tle innych krajów.

Oddajemy w Państwa ręce kolejny numer czasopisma „Man-agement Forum”. Proponujemy – zgodnie z przyjętą koncepcją – zróżnicowaną tematykę, tak aby stworzyć forum wymiany poglądów na temat różnych koncepcji i aspektów zarządzania W pierwszym artykule zapoznacie się Państwo z japońskim systemem zarządzania przedsiębiorstwami i łańcuchami do¬staw w warunkach spowolnienia gospodarczego oraz innych okolicznościach drastycznie zmieniających warunki ich funkcjonowania. Rozważania przedstawione w publikacji podzielone zostały na dwie zasadnicze części. W pierwszej przedstawiono makroekonomiczne i społeczne uwarunkowania, które w istotnym stopniu wpływają na zmiany w japońskim systemie zarządzania po 1989 roku, czyli od zakończenia okresu spektakularnego wzrostu, tzw. ekonomii bańki mydlanej (bubble economy). W drugiej części z kolei scharakteryzowano najistotniejsze zmiany w japońskim systemie zarządzania, ze szczególnym uwzględnieniem zmian w zarządzaniu zasobami ludzkimi i ryzykiem w łańcuchach dostaw. Kolejne opracowanie poświęcone jest funkcjonowaniu struktur piramidowych stosowanych przez spółki giełdowe kontrolowane lub cechujące się znacznym udziałem rodziny, bądź w szczególnym przypadku założyciela, we własności. Struktury piramidowe wykorzystywane są w tego typu spółkach w celu zwiększenia kontroli przy jednoczesnym obniżeniu zaangażowania kapitałowego. Przedmiotem zainteresowania prowadzonej dyskusji są zatem spółki obecne na rynku kapitałowym, których akcje pozostają w obrocie giełdowym. Artykuł ma charakter teoretyczny i oparty jest na przeglądzie literatury światowej. Ważnym tematem z punktu widzenia gospodarki jest problem identyfikacji sposobu budowania potencjału innowacyjnego systemu zarządzania przez spojrzenie na elementy systemu w powiązaniu z cechami relacji sieci organizacyjnych. Przed-stawiony artykuł wskazuje na fazy i czynniki innowacji w tworzeniu potencjału innowacyjnego organizacji. Bierze pod uwagę wiedzę jawną i ukrytą oraz uwarunkowania ich wymiany pomiędzy pracownikami w zakresie wzajemnego rozumienia się, angażowania i zaufania. Innym spojrzeniem na problem innowacji jest identyfikacja i analiza modeli zarządzania innowacjami. W artykule wykorzystano krytyczną analizę piśmiennictwa dotyczącą biznesowych modeli innowacji (business model innovation, innovation governance models) i ich klasyfikacji, zawierającą syntezę ba¬dań nad tymi modelami pochodzących z ostatnich kilku lat. Ciekawe ujęcie dążenia do doskonałości organizacyjnej zaprezentowano w artykule opisującym model doskonałości EFQM i systemy zarządzania jakością zgodne z ISO 9001. Pytanie kluczowe, jakie jest postawione, to określenie, czy porównanie tych dwóch narzędzi jest zasadne i na jakie elementy należy zwrócić uwagę, prowadząc takie analizy. Na koniec przedstawiono wyniki badań dotyczące realizacji celów projektów i organizacji przez kierowników projektu. Holistyczne spojrzenie na organizację pozwala na podnoszenie sprawności i skuteczności działań. Nie skupiamy się wtedy na maksymalizowaniu korzyści płynących z pojedynczych projektów, ale najważniejszy jest dla nas jak najlepszy wynik portfela projektów, a w konsekwencji całej organizacji. Mamy nadzieję, że przedstawiona tematyka okaże się dla Państwa interesującą i wartościową lekturą.

Artykuł dotyczy transformacji strategii zarządzania innowacjami w dużych przedsiębiorstwach – stopniowym wdrażaniu opisanego przez Henry’ego Chesbrougha mechanizmu otwartych innowacji, polegającego na ich swobodnym transferze pomiędzy organizacją a jej otoczeniem. Jedną z konsekwencji przyjęcia omawianego paradygmatu jest kooperacja start-upów, które potrafią generować nowatorskie rozwiązania biznesowe, z dużymi przedsiębiorstwami, posiadającymi zasoby do wprowadzania innowacyjnych produktów na rynek. Celem artykułu jest prezentacja mechanizmów takiej współpracy oraz przedstawienie czynników determinujących ją w warunkach polskich. Przeprowadzone badania metodą studium przypadku skłaniają do stwierdzenia, iż opisywany mechanizm zaczyna być wykorzystywany w Polsce, choć jego skala wciąż jest niewielka. Rolę pozytywnego moderatora w tym aspekcie zdają się pełnić instytucje publiczne oraz firmy z kapitałem zagranicznym.

We współczesnej gospodarce obserwuje się coraz większą presję na zmiany, wynikającą z dynamicznie ewoluujących trendów i preferencji konsumentów. Przedsiębiorstwa dostrzegają, że koniecznym warunkiem rozwoju staje się wprowadzanie innowacji. W odpowiedzi na zmieniającą się sytuację poszukują nowych źródeł pozyskiwania innowacji, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz organizacji. Intraprzedsiębiorczość odnosi się do procesu, który zachodzi wewnątrz istniejącej firmy, niezależnie od jej wielkości, i prowadzi nie tylko do nowych przedsięwzięć biznesowych, ale także do innych innowacyjnych rozwiązań. Głównym celem artykułu jest ocena realizowanych przez przedsiębiorstwa działań wspierających intraprzedsiębiorczość jako źródło innowacyjnych pomysłów. W pierwszej części przeprowadzono kwerendę literatury przedmiotu, pozostającą w bezpośredniej relacji z podjętym tematem. Następnie zrealizowano cel główny na podstawie badania przeprowadzonego na próbie 125 przedsiębiorstw funkcjonujących w sektorze FMCG na polskim rynku. Dobór próby był celowy.

Klasyczna, Schumpeterowska „twórcza destrukcja” również współcześnie jest wy-znacznikiem tych aktywności podmiotów rynkowych, w które wpisane są działania innowacyjne. Skutkiem tej działalności są szeroko rozumiane zmiany organizacyjne, znajdujące się w centrum zainteresowania nauk o zarządzaniu. Nie jest jednak możliwe stworzenie pełnej listy czynników generujących przeobrażenia w organizacjach, tak jak nie jest realne określenie skończonego wykazu paradoksów, które im towarzyszą. Warto jednak podejmować próby usystematyzowania tych działań, gdyż są one niekwestionowanym sposobem rozwoju nauki i zbliżania jej do „doskonałości” – niezależnie od sposobu rozumienia tej kategorii. Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie poglądów polskich badaczy na innowacyjność, zmiany organizacyjne, związane z nimi procesy uczenia się oraz próba usystematyzowania tych poglądów, a także określenie ich wpływu na wybrane kategorie, takie jak rozwój, adaptacja czy uelastycznienie organizacji. Poznawanie źródeł, barier i procesów związanych z innowacjami i zmianami prowadzi do systematycznej identyfikacji paradoksów i pozornego ich rozstrzygania. To fenomen nauk, w tym nauk społecznych, które wciąż jeszcze pozostawiają wiele miejsca na dywagacje, wątpliwości i wyjaśnienia o charakterze probabilistycznym i intencjonalnym. Mamy nadzieję, iż niniejsza publikacja będzie inspirować czytelników zarówno do eksploracji przedstawianych zagadnień, jak i do poszukiwania kolejnych luk badawczych. Ostatecznie celem nauki jest coraz lepsze wyjaśnianie zjawisk, a „poszukiwanie dobrych wyjaśnień prowadzi nas do idei stopniowego poprawienia wyjaśnień poprzez podnoszenie stopnia ich sprawdzalności, to znaczy poprzez przechodzenie do lepiej sprawdzalnych teorii, do teorii o większej treści, wyższym stopniu uniwersalności i wyższym stopniu dokładności” (K. Popper, Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, Warszawa 1992, PWN, s. 252). Katarzyna Piórkowska, Aleksandra Sus

Przedsiębiorczość to jedno z najstarszych pojęć nauk o zarządzaniu. Nierozerwalnie łączy się ze sprawnym i skutecznym działaniem przedsiębiorców i ich zachowania¬mi. Współcześnie – w dobie realiów społecznej odpowiedzialności biznesu – przed-siębiorczość nabiera swoistych cech. Autorzy niniejszego opracowania postanowili powrócić do korzeni przedsiębior¬czości, spojrzeć na nią z perspektywy współczesnych paradygmatów, odnaleźć w niej szczególny paradoks racjonalności menedżera i przedsiębiorczości menedżera¬-właściciela. Dodatkowo, w wielu artykułach, poruszono wątek zachowań menedżera i przedsiębiorcy we wspomnianych realiach społecznej odpowiedzialności biznesu. Badania omówione w zamieszczonych w tym zeszycie opracowaniach wskazują na to, że u podstaw współczesnej przedsiębiorczości leży chęć pokonywania konku¬rencji oraz coraz lepszego zaspokajania potrzeb klientów dzięki: • rozwojowi aktywności innowacyjnej, • skłonności do podejmowania ryzyka i wykorzystywania okazji, • umiejętności szybkiego dostosowywania się do zmiennych warunków otoczenia, ale i kreowaniu w otoczeniu zmian, które będą korzystne dla przedsiębiorstwa. Nowoczesna przedsiębiorczość to różne aspekty działań przedsiębiorczych. Au¬torzy zwrócili szczególną uwagę na takie jej wymiary, jak: • integracja przedsiębiorczości i zarządzana strategicznego, • przedsiębiorczość w aspekcie krajowym i międzynarodowym, • przedsiębiorczość organizacji niekomercyjnych, • przedsiębiorczość technologiczna, • przedsiębiorczość intelektualna, • przedsiębiorczość a społeczna odpowiedzialność biznesu, • strategie przedsiębiorczego CSR Artykuły zebrane w niniejszym zbiorze są efektem nie tylko analiz empirycznych, ale też badań o charakterze dedukcji, bazujących na solidnej kwerendzie literatury przedmiotu. Zachęcamy do ich lektury. Jerzy Niemczyk, Katarzyna Olejczyk-Kita

Przedsiębiorczość to jedno z najstarszych pojęć nauk o zarządzaniu. Nierozerwalnie łączy się ze sprawnym i skutecznym działaniem przedsiębiorców i ich zachowania¬mi. Współcześnie – w dobie realiów społecznej odpowiedzialności biznesu – przedsiębiorczość nabiera swoistych cech. Autorzy niniejszego opracowania postanowili powrócić do korzeni przedsiębiorczości, spojrzeć na nią z perspektywy współczesnych paradygmatów, odnaleźć w niej szczególny paradoks racjonalności menedżera i przedsiębiorczości menedżera właściciela. Dodatkowo, w wielu artykułach, poruszono wątek zachowań menedżera i przedsiębiorcy we wspomnianych realiach społecznej odpowiedzialności biznesu. Badania omówione w zamieszczonych w tym zeszycie opracowaniach wskazują na to, że u podstaw współczesnej przedsiębiorczości leży chęć pokonywania konkurencji oraz coraz lepszego zaspokajania potrzeb klientów dzięki: • rozwojowi aktywności innowacyjnej, • skłonności do podejmowania ryzyka i wykorzystywania okazji, • umiejętności szybkiego dostosowywania się do zmiennych warunków otoczenia, ale i kreowaniu w otoczeniu zmian, które będą korzystne dla przedsiębiorstwa. Nowoczesna przedsiębiorczość to różne aspekty działań przedsiębiorczych. Autorzy zwrócili szczególną uwagę na takie jej wymiary, jak: • integracja przedsiębiorczości i zarządzana strategicznego, • przedsiębiorczość w aspekcie krajowym i międzynarodowym, • przedsiębiorczość organizacji niekomercyjnych, • przedsiębiorczość technologiczna, • przedsiębiorczość intelektualna, • przedsiębiorczość a społeczna odpowiedzialność biznesu, • strategie przedsiębiorczego CSR Artykuły zebrane w niniejszym zbiorze są efektem nie tylko analiz empirycznych, ale też badań o charakterze dedukcji, bazujących na solidnej kwerendzie literatury przedmiotu. Zachęcamy do ich lektury. Jerzy Niemczyk, Katarzyna Olejczyk-Kita

OD REDAKCJI "Zaczęła się wprawdzie przed 30 laty, ale wiek XXI przynosi jej wyraźną intensyfikację i konkretyzację. Chodzi o debatę na temat znaczenia wiedzy dla gospodarki i życia społecznego. Debata jest tym bardziej potrzebna, że problem nie jest jednoznaczny, a rozmaite perspektywy badawcze i praktyczne, niekiedy bardzo różniące się między sobą, wzbogacają argumentację. Niniejszy zeszyt „Przeglądu Socjologicznego” poświęcamy zagadnieniu „społeczeństwa wiedzy” (knowledge-based society) w zróżnicowanym interdyscyplinarnie i analitycznie ujęciu".(fragment)