7 czerwca bieżącego roku minęło czterdzieści lat od śmierci Profesora Jana Dylika: założyciela i organizatora łódzkiego ośrodka geograficznego, Dyrektora Instytutu Geografii UŁ (1958–1973), inicjatora i kierownika badań geomorfologicznych w regionie (1945–1973), założyciela i wieloletniego redaktora serii naukowych, m.in. „Acta Geographica Lodziensia” (od 1948) i „Biuletynu Peryglacjalnego” (1954–1999), twórcy łódzkiej szkoły peryglacjalnej, a przez 16 lat (1956–1972) Przewodniczącego Komisji Badań Peryglacjalnych Międzynaro-dowej Unii Geograficznej. Wymieniono tylko funkcje bezpośrednio związane z głównym kie-runkiem badawczym Jana Dylika, tj. z geomorfologią, a przede wszystkim geomorfologią peryglacjalną. Śmierć Profesora wstrzymała okres rozwoju łódzkiej szkoły peryglacjalnej, która była Jego dziełem i nie mogła nie odczuć braku Mistrza. Funkcję Dyrektora Instytutu Geografii UŁ przejęła Profesor Anna Dylikowa, dążąca do podtrzymania tradycji powstałych podczas blisko czterdziestu lat istnienia i rozwoju ośrodka. Pod koniec 1981 r., wobec zbliżającej się emerytury prof. dr Anny Dylikowej, złożona struktura Instytutu Geografii UŁ, w której miej-sce coraz trudniej znajdowały kolejne pokolenia geografów różnych specjalności, została do-stosowana do bieżących potrzeb i aspiracji coraz liczniejszych pracowników. W przypadku znacznego grona geomorfologów, zgrupowanych wcześniej w kierowanym przez Annę Dyli-kową Zakładzie Geomorfologii i Paleogeografii Czwartorzędu, znaczyło to podział na dwie jednostki. Powstał Zakład Geomorfologii, którego kierownictwo od października 1982 r. ob-jął Zbigniew Klajnert oraz Zakład (od 1991 r. Katedra) Badań Czwartorzędu, zorganizowany i kierowany od 1981 do 1994 r. przez Halinę Klatkową. W październiku 1994 r., w związku z przejściem na emeryturę Profesor Haliny Klatkowej, kierownictwo Katedry objęła Krystyna Turkowska. Dwie jednostki o podobnym profilu badawczym i dydaktycznym, w tym wspólnej specja-lizacji magisterskiej, przetrwały do początku roku akademickiego 2012/2013. Po po trzydzie-stu latach nastąpiły kolejne zmiany organizacyjne w geomorfologii łódzkiej. Od października 2012 r. niżej podpisana zakończyła pracę w UŁ. W celu ujednolicenia nazewnictwa struktury Instytutu Nauk o Ziemi Wydziału Nauk Geograficznych UŁ, powrócono do historycznej nazwy Katedra Geomorfologii i Paleogeografii; jej kierownictwo objął Juliusz Twardy. Wymienione zmiany, które bez mała zbiegły się z czterdziestą rocznicą śmierci Profesora, skłaniają do refleksji na temat dziedzictwa myśli badawczej Jana Dylika w Katedrze Badań Czwartorzędu (1981–2012). Zarys historii i główne kierunki badań w Katedrze przypomniano w aneksie do niniejszego tomu. Z faktu, że jest to jednocześnie niejako sprawozdanie z pełnio-nej funkcji kierownika za lata 1994–2012, wynika ograniczenie rozważań do prowadzonej jednostki i jej pracowników, co nie oznacza, że również badacze spoza Katedry, a nawet Uniwersytetu Łódzkiego, nie rozwijali idei Profesora. Jako punkt odniesienia dla oceny drogi badań geomorfologicznych w Katedrze Badań Czwartorzędu zaproponowano programowy artykuł J. Dylika „Rozwój myśli badawczej w łódzkim ośrodku geomorfologicznym” (8/1958 AGUL), którego przedruk rozpoczyna ni-niejszy tom. Następujące artykuły merytoryczne stanowią dalszy ciąg przykładów (po jubile-uszowym tomie 100/2012 AGL) z listy wątków realizowanych ostatnio w Katedrze Badań Czwartorzędu. Wraz z dwiema kończącymi listę pracami, w dużym stopniu opartymi na daw-nych doświadczeniach i wspomnieniach, mogą stać się one materiałem do przyszłych rozwa-żań nad kontynuacją twórczej myśli Jana Dylika przez kolejne roczniki geomorfologów. Prace realizowane w Katedrze Badań Czwartorzędu, w tym prawie bez wyjątku prace na stopień, były publikowane w „Acta Geographica Lodziensia” (por. tom 100/2012 AGL i bi-bliografię 1948–2012). Założona przez Jana Dylika seria Łódzkiego Towarzystwa Naukowe-go była redagowana w Katedrze Badań Czwartorzędu przez wszystkie lata istnienia jednostki (1981–2012). Obecna zmiana nazwy i kierownictwa Katedry ma jednocześnie charak (...)

Dwa stare kufry z tajemniczym dopiskiem „IIWW 45–47 POLAND”, znalezione przypadkiem w piwnicy brytyjskiego Archiwum Narodowego, zapoczątkują śledztwo, które obejmie pół Europy. Co kryje się w ich wnętrzu? George O’Malley, pracownik Archiwum Narodowego Wielkiej Brytanii, odlicza miesiące do emerytury. Wie już jednak, że ostatnie tygodnie w pracy będą bardzo intensywne. Jego przełożeni oczekują, że jeszcze przed odejściem rozpocznie inwentaryzację dokumentów pochodzących z pierwszych lat po drugiej wojnie światowej. Wśród regałów pełnych starych faktur i nikomu niepotrzebnych papierzysk znajduje tajemnicze kufry należące do Billa Bentincka, ambasadora Jej Królewskiej Mości Polsce w latach 1945–1947. Ich zawartość prowokuje mnóstwo pytań, na które nie ma jednak odpowiedzi. W kufrach znajdują się przede wszystkim oprawione w skórę księgi i teki pełne dokumentów. O’Malley szybko orientuje się, że ma do czynienia z rodzinnym archiwum, którego ostatnią właścicielką była hrabina Elżbieta Radecka-Mikuliczowa. Jej spadkobierczynią jest mieszkająca w podszczecińskim Dalewie Anna Fleming. Ona i jej wnuczka Karen próbują odszyfrować tajemniczy testament hrabiny. Gdzie znajduje się trzecia skrzynia, zaginiona, ale wspomniana w testamencie? Czy potomkom hrabiny uda się odnaleźć skarb z czasów Napoleona? I kim są tajemniczy ludzie także biorący udział w wyścigu po spadek? W walce o zaginioną fortunę będą gotowi posunąć się do ostateczności... Od Francji przez Szczecin aż po Kresy Wschodnie – śledztwo, które prowadzą spadkobiercy hrabiny Radeckiej-Mikuliczowej, obejmie pół kontynentu i kilkaset lat europejskiej historii.

Trzydziesty pierwszy numer czasopisma „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media” poświęcony jest problematyce ochrony zbiorów bibliotecznych i archiwalnych czy specjalnych. Temat ten podjęli w swych artykułach: Anna Małgorzata Kamińska (Lodowcowa epoka archiwizowania zasobów), Martyna Osuch (Ochrona i zabezpieczanie zbiorów specjalnych – wnioski płynące z dyskusji i wymiany doświadczeń między uczestnikami warsztatów Consortium of European Research Libraries w Hadze) i Piotr Giziński (Charakterystyka i opracowanie zbioru archiwalnych negatywów w Bibliotece Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku). Inne analizowane zagadnienia dotyczyły: siły haseł (Wojciech Balawender: Siła haseł w kontekście ochrony zbiorów danych); aspektów prawnych w ochronie zbiorów bibliotecznych (Adrian Porwich: Przepisy w zakresie wywozu zabytków i muzealiów za granicę jako instrument ochrony zbiorów muzealnych); wizualizacji wyników oceny stanu zachowania księgozbioru (Ekaterina Baumann: Wizualizacja wyników oceny stanu zachowania księgozbiorów za pomocą mapy); przechowywania zbiorów fotograficznych w Bibliotece i Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku (Anna Polańska: Zbiory fotograficzne przechowywane w Bibliotece i Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku – historia przypadków związanych z ochroną i opracowaniem cyfrowych kopii oraz udostępnianiem ich w internecie). W numerze 4/2018 opublikowano pięć sprawozdań oraz jedną recenzję.

Stary dom w Pniewie jest dla Alicji Pniewskiej i jej bliskich miejscem, gdzie odnaleźli spokój i wzajemne wsparcie. Alicja zaczyna pisać pamiętnik, bo pragnie zatrzymać wspomnienia i uchwycić zachodzące w jej życiu zmiany. Nauczyła się już, że szczęście jest ulotne, a życie ciągle wystawia człowieka na kolejne próby. Rodzinną sielankę psuje Joanna, żona Adama, która pojawia się zupełnie nieoczekiwanie. Ponadto Alicja czuje się oszukana przez odnalezioną po latach siostrę, Ewę, która zaskakuje ją całkowicie nagłą zmianą w ich ułożonych już dobrze wzajemnych relacjach. Postanawia jednak dać jej ostatnią szansę i wesprzeć w działaniach związanych z chorobą jej matki. Musi również podjąć decyzję, co należy zrobić z cudem odnalezionymi dokumentami, które jej dziadek Jan razem z Elizabeth tłumaczyli w obozie zagłady Stutthof. Ujawnienie treści dokumentów może zmienić życie bardzo wielu osób. Alicja zaczyna się gubić w gąszczu problemów i zapomina chwilami o swoim szczęściu. Jak sobie poradzi? Czu uda jej się pogodzić z Adamem i stworzyć prawdziwą rodzinę? Jakie ostatecznie podejmie decyzje?

Niezwykły indeks sprzed stu lat, wspomnienia służącego jego Magnificencji Rektora, wycinki z kronik kryminalnych - to wszystko trafia w ręce Karoliny Rosady nieśmiałej pracownicy archiwum uniwersyteckiego w Poznaniu. Niespodziewanie te stare dokumenty wciągają ją w sam środek fałszerskiej afery, gdzie stawką staje się nie tylko kamienica przy ulicy Mickiewicza, ale i jej własne życie. Rektorski czek to kryminał, w którego tle toczy się niezwykła opowieść o młodzieńczej miłości, wielkich pieniądzach, wyjątkowych ludziach. I czasach, w których spełniały się marzenia. To historia ambitnych studentek, bohaterskich pilotów i nieprawdopodobnych filantropów, którzy w pół roku potrafili stworzyć Uniwersytet.