W swoich założeniach Przemysł 4.0 integruje ludzi oraz sterowane cyfrowo maszyny z Internetem i technologiami informacyjnymi. Z perspektywy zarządzania kapitałem ludzkim celem podejmowanych działań nie ma być zastępowanie ludzi przez roboty, ale tworzenie lepszych miejsc pracy, w których pracownikom dzięki nowym rozwiązaniom technologicznym oferowane są bardziej elastyczne warunki pracy, większe wsparcie organizacyjne i lepsze możliwości rozwojowe. Głównym celem monografii jest zidentyfikowanie – z perspektywy menedżerskiej – zasadniczych wyzwań, jakie pojawiają się w zarządzaniu kapitałem ludzkim 4.0 w zakresie jego poszczególnych subfunkcji oraz szeroko rozumianych kompetencji pracowników. Dodatkowym zamierzeniem autorów jest zaprezentowanie wyników badań teoretycznych i empirycznych oraz podzielenie się zgromadzonymi doświadczeniami.

Rozważania zawarte w monografii potwierdzają, jak trudne i wymagające, ale zarazem pełne możliwości i inspirujące jest zarządzanie kapitałem ludzkim w organizacjach zróżnicowanych kulturowo. Choć termin ten nie pojawia się expressis verbis w tytułach, to odwołania do niego stanowią istotę każdego omawianego aspektu we wszystkich rozdziałach. Czym jest bowiem na przełomie drugiej i trzeciej dekady XXI wieku zrównoważone zarządzanie zasobami ludzkimi, zarządzanie wiedzą w organizacjach międzynarodowych, postawy menedżerów w zespołach zróżnicowanych kulturowo i ich świadomość różnorodności, społeczna odpowiedzialność biznesu i psychologiczna mobilność pracowników, jak nie inwestycją w ludzi – pracowników różnych obszarów organizacji i menedżerów różnych szczebli.

Współczesna gospodarka charakteryzuje się dużą nieprzewidywalnością, dynamicznymi zmianami, globalnym zasięgiem, ukierunkowaniem na nowe technologie i zasoby niematerialne. Wzrost złożoności prowadzonej działalności oraz rosnąca konkurencja powodują zwiększone zapotrzebowanie ze strony menedżerów na precyzyjne informacje dotyczące kosztów i dokonań w różnych obszarach aktywności biznesowej. Obecnie nie wystarczają już informacje finansowe dostarczane przez tradycyjny system rachunkowości. Koniecznością staje się stosowanie zaawansowanych modeli rachunku kosztów i systemów pomiaru dokonań, których rolą jest tworzenie wartościowych informacji, skutecznie wspomagających zarządzanie przedsiębiorstwami i instytucjami. Z tego powodu wyraźnie wzrasta zainteresowanie nowoczesnymi koncepcjami rachunku kosztów i zarządzania dokonaniami. Problematyce zarządzania kosztami i dokonaniami jest poświęcony niniejszy zeszyt Prac Naukowych Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Są w nim zamieszczone artykuły dotyczące różnych koncepcji teoretycznych w zakresie pomiaru, raportowania i zarządzania kosztami oraz dokonaniami. Niektóre z nich ukazują zastosowanie tych koncepcji w praktyce funkcjonowania określonych przedsiębiorstw i instytucji. Prezentowane rozwiązania są podporządkowane nadrzędnemu celowi, jakim jest dostarczenie użytecznych informacji ekonomicznych, przydatnych w procesie zarządzania na poziomie operacyjnym i strategicznym. Mamy nadzieję, że opublikowane w niniejszym tomie teksty przyczynią się do rozwoju i doskonalenia instrumentarium rachunkowości zarządczej z obszaru zarządzania kosztami i dokonaniami oraz do wzrostu jego wykorzystania w praktyce. Edward Nowak Marcin Kowalewski

Zasadniczym celem monografii jest określenie uwarunkowań, uzasadnienie potrzeby i wskazanie konsekwencji profesjonalizacji zarządzania makrologistyką jako istotnym czynnikiem rozwoju gospodarki globalnej. W monografii poszukuje się rozwiązań, które pozwoliłyby sprostać wymogom nowej rzeczywistości, związanym m.in. z rosnącą rolą logistyki w skali makroekonomicznej i z wyzwaniami podyktowanymi kryzysem epidemiczno-ekonomicznym, który zainicjował proces przemodelowywania struktury i konfiguracji globalnych łańcuchów i sieci logistycznych.

Prezentujemy Państwu publikację będącą plonem konferencji pn. „Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce” zorganizowanej w październiku 2014 roku przez Katedrę Zarządzania Strategicznego Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Tym razem zgodnie z polityką Wydawnictwa przedstawiamy opracowanie pokonferencyjne. Obecnie publikujemy artykuły będące wynikiem przemyśleń i badań autorów, ale w niektórych wypadkach możliwe stało się też uwzględnienie wyników dyskusji toczących się w trakcie konferencji. Sądzimy, że mogło to zwiększyć wartość niektórych opracowań. Konferencja odbywa się regularnie, w cyklu dwuletnim, a w roku 2014 była to już 9 jej edycja. Staramy się o to, by były to spotkania poświęcone warunkom i perspektywom zarządzania strategicznego. Zarządzanie strategiczne jako relatywnie młoda dziedzina nauk o zarządzaniu przechodzi w ostatnim czasie gruntowną ewolucję, charakterystyczną dla fazy dojrzewania. Zależy nam na tym, by jak intensywniej włączać się w dyskusję na ten temat i inspirować do niej krajowe środowisko naukowe. Sądzimy, że szczególnie obiecującym wymiarem owej dyskusji jest łączenie podejścia teoretycznego z praktycznym. Zarządzanie strategiczne jest bez wątpienia nauką stosowaną. Tym samym jej rozwój powinien następować w ścisłym związku z praktyką gospodarczą, odpowiadając na jej wymogi i oczekiwania. Bez tego nie ma szans na faktyczne wykorzystanie propozycji naukowych w rzeczywistości gospodarczej. W trakcie naszych konferencji staramy się promować dociekania teoretyczne, modelowe, studia literaturowe, bez których nie ma szans na autentycznie przełomowe, nowatorskie propozycje naukowe. Równocześnie zainteresowani jesteśmy empirycznymi badaniami praktyki funkcjonowania zarządzania strategicznego we wszelkich możliwych formach, od badań cząstkowych, nieraz zawężonych do studiów przypadków, po reprezentatywne badania o charakterze ilościowym. W ten nurt wpisują się też tradycyjne dla naszych konferencji wizyty praktyków zarządzania strategicznego. Uważamy, że stwarzają one dodatkową szansę wymiany poglądów na temat możliwości zarządzania rozwojem przedsiębiorstw pomiędzy światem nauki i biznesu. Mamy nadzieję, że przedstawiony tom uznacie Państwo za wartościowy i inspirujący do dalszych analiz. Jednocześnie już dziś zapraszamy wszystkich zainteresowanych dyskusją na temat teorii i praktyki zarządzania strategicznego na kolejną konferencję, którą nasza Katedra planuje zorganizować jesienią 2016 roku. Andrzej Kaleta, Krystyna Moszkowicz, Letycja Sołoducho-Pelc

Głównym celem monografii jest identyfikacja komunikacji marketingowej muzeów oraz zakresu jej zintegrowania w aspekcie budowania korzystnych relacji z otoczeniem, przede wszystkim z publicznością. W rozdziale I omówiono pojęcie, cele i funkcje muzeum jako specyficznego podmiotu rynku kultury, a także przedstawiono funkcjonujące typologie i formy działalności tych instytucji w warunkach polskich. W rozdziale II omówiono komunikację marketingową w działalności muzeum: pojęcia i specyfikę marketingu kultury oraz formułowanie i wybór strategii marketingowej w podmiotach na tym rynku, w tym zwłaszcza w muzeach. Następnie poddano analizie pojęcie komunikacji marketingowej w odniesieniu do specyfiki rynku kultury. Szczególną uwagę poświęcono koncepcji zintegrowanej komunikacji marketingowej. W rozdziale III zaprezentowano wyniki badań jakościowych i ilościowych przeprowadzonych wśród menedżerów marketingu w muzeach. W rezultacie w IV rozdziale zaprezentowano autorski model zintegrowanej komunikacji marketingowej muzeum, wskazano na kluczowe implikacje menedżerskie oraz dobre praktyki.

W kontekście dość dynamicznego rozwoju polskiej gospodarki w ostatnim ćwierćwieczu wyzwaniem dla rodzimych przedsiębiorstw staje się umiejętność budowania trwałej przewagi konkurencyjnej. Teoretycznie wynika ona ze zdolności pogodzenia wysokiej efektywności operacyjnej w bieżącym działaniu ze zdolnością do kreowania i wdrażania zarówno inkrementalnych, jak i przełomowych innowacji. Artykuły zebrane w tegorocznym wydaniu PN Zmiana warunkiem sukcesu, zatytułowanym „W poszukiwaniu źródeł trwałej konkurencyjności”, prezentują różne aspekty kreowania konkurencyjności w obu wskazanych wyżej obszarach. '

Pierwszą część artykułów niniejszej publikacji poświęcono wyjaśnieniu złożonych mechanizmów wzrostu i rozwoju przedsiębiorstw, strategicznych następstw tych zjawisk oraz identyfikacji barier rozwojowych. Kolejna grupa opracowań dotyczy kluczowej roli w przełamywaniu barier wzrostu i rozwoju przedsiębiorstw, jaką odgrywają czynniki o charakterze psychospołecznym i kulturowym. Przedstawiono sposób ich wykorzystania i znaczenie dla osiągania sukcesu rozwojowego organizacji gospodarczych. Główną postacią w systemie zmian rozwijającego się przedsiębiorstwa jest kierownik. Stąd też w kolejnych artykułach ujawniono wpływ kierowników na wzrost i rozwój przedsiębiorstw. Niektórzy autorzy w swych opracowaniach zawartych w niniejszej publikacji możliwości wzrostu i rozwoju przedsiębiorstw upatrują w wykorzystaniu specyficznych form organizacji działań przedsiębiorczych. Doświadczenia praktyki zarządzania są nie tylko formą weryfikacji modelowych rozwiązań dotyczących przełamywania barier wzrostu i rozwoju przedsiębiorstw, ale mogą być źródłem bodźców zachęcających do zmian. Tę problematykę poruszono w ostatniej grupie artykułów. Pomimo silnej presji na wzrost i rozwój oraz występowania wielu możliwości przełamywania barier rozwojowych przedsiębiorstw nie wszystkim podmiotom gospodarczym udaje się osiągnąć oczekiwany w tym zakresie sukces. Stąd też treści zawarte w tej publikacji mogą być zachętą dla praktyków zarządzania do poszukiwania nowych możliwości eliminacji barier skutecznej realizacji strategii rozwojowych przedsiębiorstw, a dla teoretyków inspiracją do nowych przemyśleń i twórczych poszukiwań.

Transformacja systemowa, która dokonała się w naszym kraju po 1989 roku, objęła zmianę ustroju politycznego i gospodarczego. Wprowadzaniu i umacnianiu instytucji i procedur demokratycznych towarzyszyła radykalna zmiana stosunków gospodarczych. Społeczna gospodarka rynkowa, oparta na wolności działalności gospodarczej oraz własności prywatnej, stała się podstawą ustroju gospodarczego. Te przełomowe wydarzenia oddziaływały na wszystkie sfery naszego życia, zapoczątkowując proces dokonywania zmian w mentalności społecznej, przewartościowując postawy i poglądy oraz oczekiwania poszczególnych grup społecznych. Wszystkie te zjawiska pociągnęły za sobą, a niekiedy wręcz wymusiły zmiany ustawodawstwa gospodarczego. Dodatkowym impulsem do zmian było wstąpienie Polski w struktury Unii Europejskiej. Tym samym do naszego prawodawstwa trafiły unijne akty prawne, a także krajowe akty implementacyjne, i śmiało możemy stwierdzić, że nie ma już obecnie takiej dziedziny prawa, gdzie wpływ prawa Unii Europejskiej nie byłby widoczny. Na kształt prawodawstwa gospodarczego w okresie transformacji ustrojowej wpływ miała zatem zarówno wewnętrzna sytuacja polityczno-społeczna, jak i aspiracja, a następnie członkostwo w strukturach Unii Europejskiej. Autorzy poszczególnych opracowań wskazują zmiany, jakie zaszły w regulacjach prawnych obszarów, na których koncentrują się ich badania naukowe, dochodząc do wartościowych i syntetycznych wyników, zarówno mających walor retrospektywny, jak też pozwalających prognozować przyszłe pożądane kierunki zmian obowiązującego ustawodawstwa. Niniejsza publikacja powstała w związku z ogólnopolską konferencją naukową, która odbyła się w dniach 15-17 września 2014 r. w Karpaczu, pt. „Zmiany prawodawstwa gospodarczego w okresie transformacji ustrojowej w Polsce”. Był to kolejny już zjazd katedr prawa uczelni ekonomicznych w Polsce, które odbywają się cyklicznie, począwszy od lat 70. XX wieku. Tegoroczny zjazd zorganizowany został przez Katedrę Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Opracowania ujęte w niniejszym zbiorze są wynikiem naukowej współpracy pracowników katedr prawa najważniejszych polskich uczelni ekonomicznych. Warto podkreślić, że książka mogła się ukazać dzięki jej dofinansowaniu przez Marszałka Województwa Dolnośląskiego, za co pragniemy wyrazić serdeczne podziękowania. '

W miarę narastania współczesnych globalnych problemów społecznych, ekologicznych i ekonomicznych koncepcja społecznej odpowiedzialności wszystkich podmiotów społeczno-gospodarczych staje się coraz bardziej powszechna. Dotyczy ona nie tylko przedsiębiorstw, ale również podmiotów pozostałych sektorów gospodarki oraz poszczególnych obywateli. Kierowanie się w działalności zasadami społecznej odpowiedzialności (CSR) powinno stanowić imperatyw zarówno dla organizacji, jak i dla jednostek, z nadrzędnym celem, jakim jest poprawa jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń. W ostatnich latach można zauważyć wyraźne związki pomiędzy ideą społecznej odpowiedzialności a ideą zrównoważonego rozwoju. Zrównoważony rozwój jest koncepcją o charakterze nowego paradygmatu, integrującą trzy główne obszary funkcjonowania społeczeństw, tj. ekologiczny, ekonomiczny i społeczny, a społeczna odpowiedzialność zintegrowana z innymi rodzajami odpowiedzialności staje się jednym z podstawowych narzędzi implementacji nowego paradygmatu rozwoju na poziomie organizacji. Przekazywana Czytelnikowi publikacja zawiera przegląd aktualnych badań dotyczących społecznej odpowiedzialności w kontekście zrównoważonego rozwoju. W publikacji wyróżniono trzy względnie jednorodne moduły tematyczne, poświęcone głównym kategoriom odpowiedzialności społecznej i zrównoważonego rozwoju. Koncentrują się one kolejno na: • roli i znaczeniu społecznej odpowiedzialności w realizacji zrównoważonego rozwoju i podnoszeniu poziomu jakości życia, głównie w aspekcie regionalnym przy uwzględnieniu następujących kontekstów: demografii, regionalnego kapitału społecznego i produktu turystycznego czy specyfiki obszarów wiejskich; • zagadnieniach społecznej odpowiedzialności w przedsiębiorstwie; zawarte w tej części artykuły mają charakter zarówno przeglądowy, jak i empiryczny; ich lektura pozwoli Czytelnikowi prześledzić ewolucję koncepcji CSR, zapoznać się z jej wymiarem implementacyjnym oraz zidentyfikować związki pomiędzy CSR a ideą zrównoważonego rozwoju; • odpowiedzialności społecznej w szeroko rozumianych organizacjach non-profit; w tej części pracy poruszono m.in. zagadnienia odpowiedzialności jednostek administracji publicznej, podmiotów systemu zdrowotnego oraz uczelni i organizacji pozarządowych. Projekty artykułów zamieszczonych w tej publikacji były przedmiotem dyskusji naukowych podczas V Ogólnopolskiej Konferencji pn. Zrównoważony rozwój organizacji, która odbyła się w dniach 16-18 czerwca 2014 r. w Karpaczu. Redaktorzy tej publikacji wyrażają wdzięczność uczestnikom konferencji za możliwość twórczej wymiany poglądów, recenzentom za inspirujące i krytyczne uwagi oraz autorom za przygotowanie artykułów.

Od lat w środowiskach naukowych i wśród praktyków toczą się dyskusje nad koncepcją zrównoważonego rozwoju. Liczne kontrowersje występujące w tych dyskusjach związane są przede wszystkim z: • po pierwsze: występującym nadal w teorii i w praktyce zbyt wąskim traktowaniem tej koncepcji niemal wyłącznie w kategoriach ochrony środowiska oraz z coraz śmielszymi próbami ujmowania zrównoważonego rozwoju jako pełnowartościowego paradygmatu rozwoju, który oparty jest na równoważeniu jego aspektów ekonomicznych, społecznych i środowiskowych przy wyraźnym artykułowaniu fundamentów aksjologicznych; • po drugie: relatywnie słabym rozpoznaniem koncepcji zrównoważonego rozwoju na poziomie mikroekonomicznym, na poziomie organizacji. Zrównoważony rozwój organizacji coraz częściej wiązany jest z problematyką jej odpowiedzialności przejawiającej się w różnych obszarach działalności: ekonomiczno-finansowym, prawnym, środowiskowym i społecznym, dla których wspólną płaszczyzną powinna być etyka i moralność. Obecnie odpowiedzialne zarządzanie jest fundamentalną kategorią wspomagającą podstawowe funkcje i cele organizacji. Jest także przejawem dojrzałości organizacji w sensie aksjologicznym. Odpowiedzialność organizacji nie może przejawiać się tylko w wizerunku organizacji, często PR-owskim i sztucznym, ale powinna wyrażać się w trwałym i konsekwentnym działaniu zarówno zarządzających, jak i poszczególnych pracowników na rzecz budowania prawidłowych relacji ze wszystkimi kluczowymi interesariuszami. Podejście to nabiera szczególnego znaczenia w kontekście: • pojawienia się konsumentów coraz częściej zwracających uwagę w swoich decyzjach zakupowych na kwestie etyczne w zakresie środowiska przyrodniczego, praw człowieka, czy praw pracowniczych, • konieczności budowania pozytywnych, etycznych i autentycznych relacji z interesariuszami organizacji, • wzrostu świadomości konsumentów co do ich praw, a także sposobów korzystania przez nich z nabytych uprawnień, • powstawania nowych regulacji prawnych w zakresie ochrony praw pracowników i konsumentów, • coraz sprawniejszego przepływu informacji o nieetycznych zachowaniach organizacji wobec pracowników, klientów i pozostałych interesariuszy. Proces budowania odpowiedzialnego zarządzania wymaga od zarządzających organizacją przyjęcia określonej, aktywnej postawy, przyczyniającej się do dobra społecznego, przyrodniczego, ekonomicznego i instytucjonalnego. Jest to więc obywatelska postawa prowadząca do autentycznego harmonizowania celów organizacji z aksjologicznymi i etycznymi aspektami. Autorzy tej publikacji podjęli trud zaprezentowania wybranych aspektów związanych z odpowiedzialnym zarządzaniem organizacji w kontekście szerszej idei rozwoju zrównoważonego. Opracowanie składa się z trzech względnie jednorodnych modułów tematycznych, w których zamieszczono artykuły powiązane z główną problematyką tej książki. Dotyczą one kolejno: • różnych aspektów zrównoważonego rozwoju organizacji, w tym zintegrowanej odpowiedzialności, tworzenia doskonałości organizacyjnej, zrównoważonego marketingu czy roli kategorii ryzyka w równoważeniu rozwoju, • roli odpowiedzialności w procesach budowania relacji z interesariuszami, w tym problemów doboru partnerów, badania satysfakcji klientów czy orientacji na zaufanie i lojalność klienta, • doskonalenia zarządzania jakością jako przejawu odpowiedzialności organizacji, w tym dojrzałości procesowej, samooceny czy relacji między zarządzaniem jakością a teorią interesariuszy. Różnorodność prezentowanych treści i koncepcji pozwala redaktorom tej publikacji mieć nadzieję, że czytelnicy znajdą w niej myśli inspirujące do wdrażania w życie zasad odpowiedzialnego zarządzania, a przez to do implementacji koncepcji zrównoważonego rozwoju na poziomie organizacji. Projekty artykułów zamieszczone w tej publikacji były przedmiotem dyskusji naukowych podczas V Ogólnopolskiej Konferencji pn. Zrównoważony rozwój organizacji, która odbyła się w dniach 16-18 czerwca 2014 r. w Karpaczu. Redaktorzy tego zeszytu wyrażają wdzięczność uczestnikom konferencji za możliwość twórczej wymiany pogląd (...)

Odpowiedzialność środowiskowa organizacji wiąże się z podejmowaniem działań mających na celu zdiagnozowanie wzajemnych relacji organizacji i środowiska przyrodniczego, a także działań przyczyniających się do ograniczania niekorzystnego oddziaływania różnych podmiotów na środowisko przyrodnicze. Zmniejszeniu skali wykorzystania zasobów naturalnych, ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska, a także ryzyka dla organizacji i jej otoczenia służą zmiany w produktach, usługach i procesach produkcyjnych. Zmiany te mogą być źródłem korzyści nie tylko ekologicznych, ale również społecznych czy gospodarczych – zarówno dla samej organizacji, jak i w obszarze jej oddziaływania. Oddają w ten sposób istotę koncepcji zrównoważonego rozwoju organizacji. Osiąganiu celów wynikających z tej koncepcji rozwoju służą również polityka państwa i stosowane w jej ramach instrumenty. Odpowiednie działania podejmowane przez władze motywują i wspierają organizacje w implementowaniu nowego paradygmatu rozwoju. Autorzy niniejszej publikacji podjęli trud zaprezentowania środowiskowych aspektów idei rozwoju zrównoważonego. Publikacja składa się z trzech względnie jednorodnych modułów tematycznych, w których zamieszczono artykuły powiązane z główną problematyką tej pracy. Dotyczą one kolejno: • narzędzi zarządzania środowiskowego, w tym systemów zarządzania środowiskowego i oceny cyklu życia, • pozostałych aspektów odpowiedzialności środowiskowej organizacji, • stymulowania odpowiedzialności środowiskowej za pomocą instrumentów polityki ekologicznej, a także problematyki odpowiedniego wykorzystania zasobów środowiska przyrodniczego. Różnorodność prezentowanych treści i koncepcji pozwala redaktorom tej publikacji mieć nadzieję, że czytelnicy znajdą w niej inspirujące myśli do wdrażania w życie koncepcji zrównoważonego rozwoju. Zamieszczone w tej książce projekty artykułów były przedmiotem dyskusji naukowych podczas V Ogólnopolskiej Konferencji pn. Zrównoważony rozwój organizacji, która odbyła się 16-18 czerwca 2014 r. w Karpaczu. Redaktorzy niniejszej publikacji wyrażają wdzięczność uczestnikom konferencji za możliwość twórczej wymiany poglądów, recenzentom za inspirujące i krytyczne uwagi oraz autorom za przygotowanie artykułów tworzących tę książkę.